Polisi ya Zimbabwe ivuga ko abantu barenga 105,000 bamaze gutabwa muri yombi guhera mu kwezi kwa gatatu uyu mwaka wa 2020 bashinjwa kurenga ku ngamba zo guhagarika ikwirakwizwa ry’ubwandu bwa coronavirus.

Polisi, yongeyeho ko abarenga 1,000 batawe muri yombi mu minsi itatu ishize kubera “ingendo zitari ngombwa” cyangwa kubera kutambara agapfukamunwa. Amabwiriza ya ‘guma mu rugo‘ yaradohowe buhoro.

Muri iki gihugu cya Zimbabwe, hamaze gutangazwa abantu 1,611 bamaze kwandura icyorezo cya Coronavirus, mu gihe 25 batangajwe ko aribo kimaze guhitana. Abanenga Leta, bavuga ko iri kwitwaza ayo mabwiriza ikibasira abatavuga rumwe nayo ndetse n’impirimbanyi, ibintu Leta ihakana.

Abatavuga rumwe n’ubutegetsi ndetse n’imiryango itegamiye kuri leta bari gukora ubukangurambaga ku myigaragambyo iteganyijwe kuba mu gihugu hose ku itariki ya 31 y’uku kwezi kwa karindwi 2020. Iyi myigaragambyo, igamije gusaba Perezida Emmerson Mnangagwa kwegura.

Bijyanye n’ingamba ziriho ubu, Abanya-Zimbabwe bose basubiye mu gihugu bavuye mu mahanga basabwa kuguma mu kato mu gihe cy’ibyumweru bitatu ahantu hateganyijwe na Leta.

Polisi, ivuga ko kugeza ubu abantu 276 bose hamwe bamaze gutoroka ibigo by’akato, barimo na bamwe bari basanzwemo Covid-19.

Abagera hafi kuri 30 batawe muri yombi, ndetse biteganyijwe ko bagezwa mu nkiko baregwa gushyira mu kaga imiryango yabo n’abaturanyi, nkuko polisi ibivuga. Abo barimo abagabo babiri banduje abantu barindwi bo mu muryango, nkuko televiziyo y’igihugu ya Zimbabwe ibitangaza.

Polisi ivuga ko ishaka gukaza ingamba zo kubahiriza amabwiriza yo kurwanya Covid-19. Ivuga ko abantu benshi basigaye bajenjeka. Ivuga ko hafunguwe utubari rwihishwa ndetse ko “ibirori byo kunywa inzoga” bisigaye bibera mu bikari by’ingo.

Ingamba za ‘guma mu rugo’ zo kurwanya ikwirakwira ry’ubwandu muri Zimbabwe zahuhuye ubukungu bw’iki gihugu bwari busanzwe bujegajega ndetse n’ibibazo bya politiki byari bisanzweho.

Leta iteganya ko uyu mwaka ubukungu buzagabanuka ku kigero cya 4,5%, mu gihe mu kwezi kwa gatandatu ifaranga ryataye agaciro ku kigero cya 785%.

Umunyamakuru wa BBC Will Ross avuga ko hakomeje kwiyongera abasaba ko haba indi myigaragambyo yo kwamagana Perezida Mnangagwa, ukomeje kurushaho kutihanganira abamunenga.

Uyu munyamakuru yongeraho ko niba abantu bigabije imihanda, nta gushidikanya ko umubare w’abatabwa muri yombi uziyongera. Hagati aho, mu gihugu gituranyi cy’Afurika y’epfo, polisi yatangaje ko yareze mu nkiko abantu barenga 230,000 bashinjwa kurenga ku mabwiriza ya ‘guma mu rugo’, nkuko imibare ya leta yo mu kwezi kwa gatanu 2020 ibigaragaza.

Guhera mu kwezi kwa gatatu 2020, nkuko BBC ibitangaza, muri Afurika y’epfo abantu barenga 360,000 bamaze kwandura coronavirus, muri bo abarenga 5,000 yarabishe, nkuko imibare ya Kaminuza ya Johns Hopkins ibigaragaza. Iyo ni yo mibare ya mbere iri hejuru cyane muri Afurika. Mu cyumweru gishize, Perezida Cyril Ramaphosa yaburiye abantu agira ati: “Byadukomeranye“.

Munyaneza Theogene / intyoza.com