Umukuru w’ingabo zo muri leta ya Tigray mu majyaruguru ya Ethiopia avuga ko bakirimo kurwanira n’ingabo za Ethiopia hafi y’umurwa mukuru Mekelle w’iyo leta, wafashwe n’ingabo za Ethiopia mu mpera y’icyumweru gishize.

Debretsion Gebremichael ukuriye Tigray People’s Liberation Front (TPLF), yanavuze ko abarwanyi be bisubije undi mujyi. Leta ya Ethiopia ihakana ibyo avuga, igashimangira ko TPLF yatsinzwe.

Amakuru avuga ko abantu babarirwa mu magana biciwe muri iyi mirwano imaze hafi ukwezi. Abantu babarirwa mu bihumbi bataye ingo zabo, mu gihe umuryango w’abibumbye (ONU/UN) n’imiryango itanga imfashanyo bavuga ko bahangayikishijwe n’imibereho y’abaturage b’abasivile.

Kuri uyu wa mbere, Minisitiri w’intebe wa Ethiopia Abiy Ahmed yabwiye inteko ishingamategeko ko nta muturage n’umwe w’umusivile wishwe kuva ingabo za leta ya Ethiopia zagaba igitero kuri Tigray mu ntangiriro y’ukwezi kwa 11 uyu mwaka wa 2020.

Mu gihe imirongo yose ya telefone na internet yaciwe, ntibishoboka kugenzura mu buryo budafite aho bubogamiye ibivugwa na buri ruhande. Mu yandi makuru, TPLF yavuze ko yarekuye abasirikare ba Ethiopia barenga 4,000 yari yafashe bunyago kuva TPLF yagaba igitero ku kigo cya gisirikare mu ntangiriro y’ukwezi kwa 11. Icyo gitero cyabaye imbarutso y’igitero cy’ingabo za Ethiopia kuri Tigray.

Umunyamabanga wa leta y’Amerika Mike Pompeo yahamagaye kuri telefone Bwana Abiy, amushishikariza guhagarika “imirwano no kugirana ibiganiro byubaka mu rwego rwo gucyemura amakuba”.

TPLF yavuze iki?

Mu butumwa yandikiye ibiro ntaramakuru Reuters ku cyumweru, umukuru wa TPLF yavuze ko ingabo ze zahanuye indege y’intambara y’ingabo za Ethiopia ndetse zifata umupilote.

Mu bundi butumwa bwo ku wa mbere, Bwana Debretsion yavuze ko TPLF iri “hafi kugera i Mekelle, irwana”. Yanavuze ko TPLF yisubije umujyi wa Aksum (Axoum) iwambuye ingabo za leta ya Ethiopia.

Ku wa mbere kandi, Fisseha Asgedom wahoze ari ambasaderi wa Ethiopia muri ONU akaba afite aho ahuriye na TPLF, yabwiye BBC dukesha iyi nkuru ko amakuru atangwa na leta ya Ethiopia ko ingabo zayo zirimo kwidegembya muri Tigray ari “urwenya”.

Yagize ati: “Leta y’i Addis Ababa [umurwa mukuru wa Ethiopia] yatangaje ko yafashe Mekelle nuko nyuma y’amasaha atandatu itangaje ibi itera ibisasu kuri Mekelle… Ni amakuru yo kuyobya. Kubera iki badashobora koherereza amahanga za videwo nke [z’ibyo bavuga]?”.

Leta ya Ethiopia ivuga iki?

Ku wa gatandatu w’icyumweru gishize, Bwana Abiy yatangaje ko Mekelle yigaruriwe n’ingabo za leta ya Ethiopia, avuga ko icyo ari “icyiciro cya nyuma” cy’igitero cy’ingabo za leta kuri Tigray.

Mu kiganiro na BBC kuri uyu wa mbere, Minisitiri wa Ethiopia ushinzwe ibikorwa bya demokarasi Zadig Abraha yahakanye ibivugwa na TPLF ko yafashe umujyi wa Aksum ndetse igahanura indege y’intambara y’ingabo za Ethiopia.

Yanavuze ko TPLF “itarimo kurwana intambara y’ibitero-shuma [guerrilla]”, ariko ko “barimo kwiruka bakiza ubuzima bwabo”. Yongeyeho ati: “Abasirikare babo bo hasi batatanye. Buri wese arimo kumanika amaboko”.

Redwan Hussein, umutegetsi wo hejuru wa Ethiopia muri leta ya Tigray, yavuze ko ingabo za leta zigengesereye zirinda ko abaturage b’abasivile bagira aho bahurira n’igitero cyazo.

Yavuze ko abasirikare “bagose gusa imijyi ubundi bakomereza mu yindi. Uko ni ko dukora kuburyo nta muturage upfira mu gitero cyacu kugeza ubwo twageze i Mekelle”.

Munyaneza Theogene intyoza.com